Eigen werk
Van een marmeren toilet met klassieke muziek en vijflaags geparfumeerd wc-papier tot een gat in de grond met een gammel houten hokje erboven en een paar oude kranten. Ik heb het als reiziger maar te doen met wat ik tegenkom, en het hele toiletspectrum komt voorbij. Het gat in de grond is ongetwijfeld het meest ecologisch, maar qua geur soms flink wennen. Als alternatief voor ons eigen toilet hebben de Iraniërs wat mij betreft de beste balans gevonden tussen comfort en hygiëne.
De hygiëne begint bij Iraniërs al op de drempel. Schoenen moeten altijd uit en vaak krijg je slippers voor binnenshuis. Maar let op. Loop nooit zomaar de keuken in op je binnenslippers, ga er niet mee naar buiten en vergeet maar dat je ze aan mag in de badkamer of op het toilet. Sommige Iraniërs hebben zo’n beetje een paar slippers voor elke kamer van het huis. Goed, voor een bezoek aan het toilet verwissel je dus netjes je slippers bij de deur en kijk je in de badkamer waar je mee van doen hebt. In sommige moderne huizen vindt je tegenwoordig ook westerse wc’s, maar over het algemeen gebruikt men hier het hurktoilet.
In essentie is hurken een natuurlijker houding dan zitten. Het schijnt zelfs beter te zijn voor de stoelgang. Het lost ook het probleem van smerige wc-brillen in publieke toiletten voor een deel op, en bovendien hebben de hurktoiletten in Iran een ander hygiënisch voordeel; er is geen toiletpapier. Zoals een Iraanse vriend sarcastisch opmerkte: ‘jullie Westerlingen vinden jezelf de meest hygiënische mensen ter wereld, maar de manier waarop jullie het toilet gebruiken is voor ons Iraniërs gewoon vies.’ Hij vindt het gebruik van wc-papier hetzelfde als vieze afwas doen met een droge doek; het werkt. ‘Wat je nodig hebt is water’, legt hij uit. ‘Zo doen we het in Iran en eigenlijk de meeste oosterse landen.’ Voor Europeanen een gek idee, maar naast de traditionele hurktoiletten vindt je altijd een kraan met een slangetje eraan. Als je geluk hebt zelfs met warm water. Perfect hygiënisch en er is altijd voldoende zeep aanwezig om je handen te wassen.
Het frequent handen wassen is onderdeel van de islamitische traditie, die gelovigen voorschrijft voor het gebed de handen, het gezicht en de voeten te wassen. Het overkomt me dan ook regelmatig dat mijn gastheer aankomt met wat rozenwater om mijn handen te wassen of dat ik op mijn donder krijg als ik ben vergeten voor het eten mijn handen te wassen. In drie maanden tijd word ik onderwezen in de hygiënische mores van Iraanse huishoudens en leer dat ik niet op het eetkleed mag lopen, mijn voeten altijd ver van anderen te houden en dat een Perzisch hurktoilet eigenlijk lang geen slecht idee is.
