India’s riskante maatregelen tegen corona
De Kanttekening, 31 maart 2020
Op 25 maart besloot de Indiase regering plotseling te beginnen aan het grootste lockdown-experiment ter wereld. Om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan werden ruim 1.3 miljard mensen gesommeerd om thuis te blijven, inclusief miljoenen daklozen, slumbewoners en buitenlandse toeristen. Met strenge politiecontroles, complete stilstand van het openbaar vervoer en een groot deel van de economie is het niet alleen de grootste, maar ook de strengste lockdown ter wereld waardoor veel mensen zich afvragen of het leed dat mogelijk voorkomen wordt niet dubbel gedragen wordt door de slachtoffers van de maatregelen.
In de media circuleren foto’s en filmpjes van colonnes dagloners met rugzakken, potten, pannen en soms zelfs kinderen op hun arm die vanuit de grote steden proberen terug te komen naar hun geboorteplaats op het platteland. Ook zitten duizenden arbeidsmigranten opeengepakt op busstations in Delhi te wachten op een bus om hen naar huis te brengen. Omdat de lockdown pas een paar uur van tevoren werd aangekondigd hadden de meesten geen kans meer om naar huis te komen. Honderdduizenden arbeidsmigranten zich genoodzaakt de reis naar hun geboorteplaatsen te voet af te leggen waardoor het nu al een van de grootste volksverhuizingen in de recente Indiase geschiedenis wordt genoemd.
Terwijl de rijkeren en middenklassefamlilies eten inslaan, beginnen met thuiswerken en zich voorbereiden op de komende weken in lockdown zitten miljoenen Indiërs in krottenwijken bovenop elkaar zonder de luxe van social distancing en ook nog eens zonder werk en inkomen. Daarnaast zijn honderdduizenden arbeidsmigranten op straat komen te staan zonder eten en onderdak. Veel van hen komen uit arme plattelandsgebieden en zijn naar de grote steden getrokken om als dagloner te werken in de bouw of in andere informele sectoren. De meesten van hen slapen en eten op de plek waar ze werken, onder geïmproviseerde zeiltjes en in de buitenlucht, en zijn nu plotsklaps werkloos en dakloos geworden. ‘Mijn baas zette me zomaar op straat zonder achterstallig loon te betalen’, klaagt schoonmaakster Priyanka (41) tegen een journalist van de Indian Times. ‘Hij zei dat ik hem en zijn familie zou besmetten en stuurde me zonder geld en eten de deur uit. Aangezien er geen bussen en treinen meer gaan naar mijn geboorteplaats hier 120 kilometer vandaan, zit er niets anders op dan naar huis te lopen.’
Priyanka en vele andere migranten bewegen als een lange stoet over de verlaten snelwegen in de brandende zon. Hoewel sommigen zelfgemaakte mondkapjes dragen is social distancing hier geen prioriteit aangezien honger, uitdroging en politiegeweld een veel directer effect hebben dan het onzichtbare virus. ‘Als je elke dag net genoeg kan verdienen om te eten en je ineens geen onderdak en werk meer hebt, maak je je over een waarschijnlijk niet-dodelijke ziekte ook niet zoveel zorgen,’ redeneert de bouwvakker Samir (28). ‘Blijkbaar hebben arme mensen niet het recht op een gezond en veilig leven en lopen we honderden kilometers naar huis omdat de rijken in Delhi ons niet meer om zich heen wilden hebben. Als hun gezondheid straks buiten gevaar is, mogen we weer terugkomen en slapen op hun balkons, in garages en op de stoffige bouwplaatsen van hun toekomstige luxe-appartementen.’ Een andere migrant vertelde tegen een journalist van Al-Jazeera dat de honger hen eerder zou doden dan het virus.
Of de dagloners hun thuishaven zullen bereiken is maar de vraag aangezien de politie bij de staatsgrens probeert zoveel mogelijk mensen terug te sturen om grote volksverhuizingen als potentiele besmettingshaard te voorkomen. Het Ministerie van Binnenlandse Zaken heeft benadrukt dat de lockdown is bedoeld om mensen op hun plaats te houden en doet een oproep aan alle staten om de arbeidsmigranten lokaal op te vangen. Desondanks zijn er ook gedesinfecteerde bussen beloofd om hen terug naar hun geboorteplaats te brengen, maar vooralsnog zitten mensen uit het hele land vast op busstations van grote steden en worden de paar bussen die arriveren bestormd door een wanhopige massa.
Om aan de enorme vraag voor eten en onderdak te voldoen heeft de Indiase overheid 20 miljard euro vrijgemaakt om de armen te helpen en worden veel daklozen opgevangen in scholen en overheidsgebouwen. Ook krijgen 15.000 mensen in de hoofdstad Delhi via een groot netwerk aan gaarkeukens elke dag gratis lunch en diner op locaties door de hele stad heen. Maar de maatregelen zijn een week na het begin van de lockdown nog lang niet voldoende. Ook vandaag staan duizenden daklozen urenlang in de rij voor een karige portie eten en worden ze door de politie hardhandig weggejaagd uit parken en openbare plekken.
In normale tijden kent India al rond de 80 miljoen slumbewoners naast miljoenen daklozen en arbeidsmigranten die net genoeg verdienen om zichzelf van dag tot dag in leven te houden. Deze extreem kwetsbare groep voelt de klap van de maatregelen direct door het totale gebrek aan een sociaal en financieel vangnet. Hierdoor zijn er in de eerste paar dagen van de lockdown al bijna meer migranten om het leven gekomen door honger, uitdroging, politiegeweld, ongevallen onderweg en oververmoeidheid dan door het coronavirus in twee maanden tijd.
Corona in India
Het aantal coronabesmettingen in India is net de duizend gepasseerd is er lijkt nog altijd geen sprake te zijn van een uitwaaierend verspreidingspatroon. Desondanks besloot de Indiase overheid tot een complete lockdown met strengere regels dan in China, Italië en Spanje. Zo kregen arbeidsmigranten geen tijd om naar huis terug te keren, werd al het openbaar vervoer en vliegverkeer stilgezet en mogen mensen alleen met een vergunning hun huis verlaten om noodzakelijke inkopen te doen. Volgens de New York Times was de Chinese lockdown de grootste sociale controle-campagne in de geschiedenis, maar lijkt het erop dat India haar noordelijke buurland overtreft. De abruptheid van de maatregelen, het feit dat werkelijk het hele land op slot ging en het afdwingen van de verordening met politiegeweld hebben de lockdown in India de grootste en strengste ter wereld gemaakt.
‘Maar wat was het alternatief?, vraagt politicologe Harshi (38) zich af. ‘We weten dat India niet op haar gezondheidsstelsel kan leunen. Ondanks dat ons land de beste doktoren ter wereld voortbrengt ligt ons zorgsysteem in duigen. We hebben een van de laagste zorgbudgetten ter wereld en minder dan 1 ziekenhuisbed per duizend inwoners. Daarom kunnen we niet gokken en afwachten, maar moeten we het hard en rigoreus aanpakken voor het te laat is. Daarbij, hebben Indiërs niet de beste reputatie als het gaat om luisteren naar regels’, lacht ze. ‘We vinden altijd wel een manier om het systeem te omzeilen, wat nu levensgevaarlijk kan zijn. Daarom treedt de politie hier zo hard op, en vaak terecht ook. We zien op Youtube filmpjes van mannen die gedwongen worden op straat push-ups te doen of waar agenten mensen met stokken naar huis jagen, maar misschien is de harde hand wel de enige manier om ze te laten luisteren.’ Sinds de lockdown op 25 maart begon zijn duizenden mensen gearresteerd voor het niet-navolgen ervan.
Tot nu toe blijft het een mysterie waarom het dichtbevolkte India nog maar zo weinig coronagevallen heeft terwijl in andere landen de ziekenhuizen vol liggen. Toch vrezen doktoren dat er veel meer gevallen zijn dan de statistieken melden vanwege de weinige testen die er zijn gedaan. India heeft sinds de eerste besmetting op 30 januari minder dan 27.000 mensen getest, wat ongeveer evenveel is als Nederland waar 70 keer zo weinig mensen wonen. Daarom wordt gevreesd dat het ware aantal veel hoger ligt en dat er een grote ramp ligt te wachten als de crisis hier net zo toeslaat als in West-Europa.
Naast de angst en onheilsberichten zien Indiase doktoren en virologen ook enkele pluspunten in de huidige situatie. Dit zijn India’s relatief jonge bevolking, het feit dat er snel veel medicijnen geproduceerd kunnen worden door de grote farmaceutische industrie en het warme klimaat. Hoewel dit laatste punt ook kan behoren tot de stroom nepnieuws waar India mee kampt, aangezien de correlatie tussen klimaat en het coronavirus nog niet bewezen is.
Nepnieuws
Ondanks pogingen van de overheid om de enorme stroom aan nepnieuws tegen te gaan, worden telefoons van Indiërs de afgelopen maand overspoeld met verdraaide feiten en komt zelfs uit overheidsgelederen de grootst denkbare misinformatie. Zo organiseerden leden van Modi’s BJP-partij enkele weken geleden een bijeenkomst om koeienurine te drinken en werden er door hindoemantra’s gezegende kruidnagels uitgedeeld om het virus te bestrijden.
Ook circuleren er fimpjes op Youtube met een stal vol zieke geiten waarvan beweerd wordt dat ze getroffen zijn door het coronavirus en dat het hele dorp ontruimd is, gaan er geruchten dat overheidsvliegtuigen pesticiden over het hele land willen spuiten tegen het virus en geloven veel mensen dat je door kip en ijs te eten sneller besmet kan raken.
‘De kans is groot dat de schade reeds is aangericht gezien het gedrag van Whatsapp-gebruikers in India’, zegt Karen Rebelo van de nieuwssite BoomLive die de verspreiding van nepnieuws bestrijdt. ‘Nog meer dan in andere landen circuleert nepnieuws hier zonder dat iemand zich afvraagt wat de bron ervan is. Dit soort berichten zorgen voor paniek, hamstergedrag, ongegronde vooroordelen en andere vormen van irrationeel gedrag’.
Buitenlanders
Dit irrationele gedrag heeft ook zijn impact gehad op de behandeling van buitenlanders in India. Duizenden toeristen, studenten en expats zijn in het land vast komen te zitten door de plotselinge lockdown. Veel van hen probeerden de afgelopen weken terug te keren naar hun eigen land, maar door het groeiende aantal geannuleerde vluchten kwamen steeds meer mensen vast te zitten. Sommigen van hen strandden op vliegvelden, in dure hotels en in grote steden zonder uitzicht op een vlucht naar huis.
Naast het feit dat India als een van de eersten hun grenzen dichtgooide voelden veel toeristen zich van de ene op de andere dag niet meer welkom in het land dat bekend staat om haar gastvrijheid. Zo kwam de Italiaanse Roberto (29) in Goa in een klein hotel terecht nadat hij bij zijn oorspronkelijke accommodatie de deur uit werd gestuurd. ‘Ze gooiden mijn koffers nog net niet zelf de straat op toen de lockdown aangekodigd werd. Dat betekende dat ik nog maar een paar uur de tijd had om onderkomen te vinden. Dat lukte uiteindelijk, maar het hotel waar ik nu zit is erg duur en de eerste twee dagen zat ik zonder eten en vers drinkwater. Niemand wilde of durfde me te helpen en ik mocht de deur niet uit. Gelukkig komt een buurvrouw me nu elke dag proviand brengen, maar ik was de wanhoop nabij.’
‘Ik werd zowat mijn accommodatie uitgegooid’, vertelt ook de Israelische Shahar (34). ‘Gelukkig vond ik onderdak op een boerderij in de buurt, anders had ik echt niet geweten waar ik heen had gemoeten. Ik hoorde verhalen over politie die met stokken dreigde naar iedereen die op straat rondliep en zelfs op de afgelegen boerderij was ik nog niet veilig. Mensen uit de buurt kregen te horen dat er een buitenlander sliep en kwamen in een grote groep verhaal halen. Het liep met een sisser af, maar ik moest wel in een auto naar het ziekenhuis om me te laten testen.’
De Britse nieuwsanalist Carl (46) vertelt dat vooral plattelandsbewoners extreem paranoide kunnen zijn en alles geloven wat ze horen op tv, social media en via de roddelmachine van het dorp. ‘Sinds het virus is opgedoken voel ik me steeds vaker behandeld als ongewenst persoon. Alsof ik door mijn afkomst bij voorbaat al geïnfecteerd ben. Er hangt wantrouwen, angst en disrespect in de lucht, wat nogal schokkend is. Ik woon al meer dan vijf jaar in India, maar heb dit nog nooit meegemaakt. Ik vertelde mijn familie altijd dat als er een land is waar ik gegarandeerd kan rekenen op de hulp van vreemden dat dit India is, maar het lijkt of dit ineens met 180 graden gedraaid is. Natuurlijk geldt dit niet voor alle mensen hier. Het laat vooral zien dat angst niet altijd het beste in mensen naar boven halen.’
In de aanloop naar de lockdown besloten veel hotels geen buitenlandse reizigers meer te accepteren. Volgens de Amsterdamse Joost (32) zorgde dit voor lichte paniek onder toeristen. ‘Ik kwam aan in het kustplaatsje Gokarna nadat ik de strenge restricties in de naburige staat Kerala ontvlucht was, maar geen enkel hotel of homestay wilde me hebben. Veel van deze kleine accommodaties zijn onofficieel en omdat de politie ons nu zo streng in de gaten houdt, durfden veel van hen geen buitenlanders meer binnen te halen. Daarbij denken ze werkelijk dat we allemaal besmet zijn, wat ook niet helpt natuurlijk. Ineens werden buitenlanders de deur gewezen, riepen mensen corona naar ons en werd ons zelfs eten en drinken geweigerd.’
Hoewel er enkele noodvluchten zijn georganiseerd door verschillende ambassades om hun onderdanen te evacueren zijn de reguliere vluchten van en naar India tot tenminste half april gecanceld. Zo vertelt de 58-jarige Petra uit Dedemsvaart dat ze al dagen op zoek is naar een vlucht naar Nederland, maar dat ze tegen allerlei problemen aanloopt.
Petra geeft aan dat de Nederlandse overheid alles doet wat mogelijk is, maar dat het grootste probleem is dat er geen vervoer is naar de internationale vliegvelden. Zij zit meer dan 800 kilometer van Delhi in de stad Varanasi. ‘De Nederlandse ambassade heeft een verklaring voor ons geregeld om ons te mogen verplaatsen binnen india, maar ze weten zelf ook dat we geen mogelijkheid hebben om te reizen dus het was wel fijn geweest als ze ook hadden kunnen regelen dat wij in Delhi zouden kunnen komen om de vlucht te nemen.’
